Od 30 kwietnia 2022 zapraszamy na nową wystawę w Muzeum Opactwa w Tyńcu
„Zapomniane dziedzictwo. 200. rocznica katedry tynieckiej”
Wystawa jest czynna od 30 kwietnia 2022 do 31 marca 2023.
O wystawie:
Wprowadzenie
„ks. Grzegorz Tomasz Ziegler, biskup pierwszy tyniecki, był uczony człowiek i znany w literaturze teologicznej łacińskiej (…) Na tym księdzu Zieglerze zaczęło i skończyło się biskupstwo tynieckie. On był prawdziwie alfą i omegą biskupów tynieckich, on bowiem szereg ich zaczął i on go dokończył. Następca jego już przybrał nazwę biskupa tarnowskiego i teraz już ani słychać o biskupie tynieckim”
(Ambroży Grabowski, Wspomnienia, 1842 r.)
Opactwo tynieckie, założone w połowie XI w., pozostaje świadkiem burzliwych dziejów Polski, przeżywając wraz z nią wzloty i upadki. Największe zniszczenia przyniosły wydarzenia z końca XVIII w., gdy zamienione w twierdzę opactwo służyło konfederatom barskim jako punkt oporu wobec wojsk rosyjskich. Podjęto co prawda odbudowę, jednakże rozbiory przerwały egzystencję klasztoru. Na mocy postanowienia Kongresu Wiedeńskiego Tyniec znalazł się pod panowaniem austriackim. Wkrótce potem cesarz Franciszek I podpisał dekret kasujący opactwo (8 IX 1816). W ciągu następnego roku władze kościelne i świeckie wykonały rządowe rozporządzenie. Mnisi rozjechali się w różne miejsca, w dawnym opactwie pozostało ich trzech do obsługi parafii.
W tym tragicznym i mrocznym okresie dziejów Tyńca pojawia się jednak nieoczekiwany rozbłysk. Oto dawny kościół klasztorny zostaje nagle katedrą i stolicą diecezji powołanej do życia w 1821 r. Dokładnie dwieście lat temu – w sierpniu 1822 r. – miało miejsce niecodzienne i jedyne w dziejach Tyńca wydarzenie: kanoniczny ingres biskupa do swojej katedry, czyli ceremonia oficjalnego objęcia, inauguracji władzy w diecezji przez biskupa.
Diecezja tyniecka funkcjonowała jedynie pięć lat (1821–1826) i została ostatecznie przekształcona w diecezję tarnowską. Jednocześnie spora część dziedzictwa benedyktynów tynieckich w ślad za zmianą stolicy diecezji trafiła do Tarnowa, budując zaplecze dla nowej diecezji. W skali tysiącletnich niemal dziejów Tyńca wydarzenia te pozostają jedynie epizodem, mało znanym i prawie zupełnie zapomnianym. Zachowało się jednak kilka pamiątek, jak choćby drukowane listy pasterskie biskupa Zieglera, jego malowany herb czy księgi kancelaryjne diecezji. Prawdopodobnie pamiątką ingresu biskupiego Zieglera jest zachowany dziś w kościele liturgiczny tron dla celebransa przewodniczącego liturgii. Jako ciekawostkę można dodać, że jeszcze na początku XX w., ówczesny proboszcz tyniecki, ks. Jan Marszał, napisał w Przewodniku po kościele i ruinach klasztoru, że „w kapitularzu można widzieć biret biskupa Tynieckiego”; co się stało z tą pamiątką, nie wiadomo.
Dziś kiedy mija dwieście lat od ustanowienia tynieckiej diecezji oraz biskupiego ingresu do katedry tynieckiej, chcemy przypomnieć te epizody na tle całej ówczesnej burzliwej historii. Bo choć „teraz już ani słychać o biskupie tynieckim”, a pierwsi gospodarze wrócili i odbudowali prastare mury tynieckiego klasztoru, to nie można zapomnieć o swym dziedzictwie: tysiącletnim, burzliwym, tragicznym, chwalebnym i wciąż odradzającym się. Trwałym elementem tego dziedzictwa jest zaledwie pięcioletnia historia tynieckiej diecezji. I tak pamięć o całym dziedzictwie staje się fundamentem, na którym można budować i rozwijać własną tożsamość, otwartą na wyzwania przyszłości.
Kurator: br. dr Michał T. Gronowski OSB
Koordynator: Marta Sztwiertnia
Opracowanie graficzne: Ewa Natkaniec
Tłumaczenie: Zuzanna Sierotnik
